Depresja w Polsce – ogólny obraz sytuacji
Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, w Polsce około 1,2 miliona osób zmaga się z depresją. W samym 2023 roku udzielono świadczeń medycznych związanych z tą chorobą niemal 810 tysiącom pacjentów. Choć przeważają wśród nich osoby w wieku emerytalnym, niepokojąco rośnie liczba rozpoznań u młodszych, nawet niepełnoletnich, pacjentów. Jak rozpoznać pierwsze symptomy depresji u bliskich?
Stopniowy rozwój choroby – trudność w rozpoznaniu
Depresja potrafi rozwijać się powoli i często pozostaje niezauważona przez otoczenie. Pacjenci zaczynają się wycofywać z życia społecznego, tracą zainteresowania, a także przestają dbać o siebie. To nie wynika z lenistwa, lecz z braku sił i motywacji, które choroba powoduje. Warto pamiętać, że reakcji krytycznych i oceniania zastąpić trzeba empatią, zrozumieniem oraz rozmową, która może skłonić chorego do skorzystania z pomocy specjalisty.
Kluczowe objawy depresji
Depresja jest zaburzeniem psychicznym, którego głównym objawem jest długotrwałe obniżenie nastroju. Aby zdiagnozować epizod depresyjny, zgodnie z ICD-10, u pacjenta muszą utrzymywać się co najmniej dwa z trzech podstawowych symptomów przez minimum dwa tygodnie:
- trwały obniżony nastrój, niezależny od wydarzeń zewnętrznych,
- utrata zainteresowań i radości z życia (anhedonia),
- zmniejszenie energii i motywacji do działania (anergia).
Obok nich mogą wystąpić objawy towarzyszące, takie jak poczucie winy, niska samoocena, zaburzenia koncentracji, problemy ze snem, łaknieniem, zaburzenia libido czy myśli samobójcze. W cięższych przypadkach mogą pojawiać się objawy psychotyczne lub otępienne, które utrudniają normalne funkcjonowanie.
Tego unikają osoby z depresją – 3 ważne sygnały
Wbrew stereotypom, depresja nie zawsze objawia się wyraźną rezygnacją ze wszystkiego od razu. Już na wczesnym etapie można zaobserwować pewne charakterystyczne zmiany w zachowaniu. Oto trzy sfery życia, których unika większość osób cierpiących na depresję:
1. Zainteresowania i hobby tracą swój urok
Osoby z lekką lub umiarkowaną depresją często są w stanie normalnie funkcjonować – chodzą do pracy lub szkoły. Jednak sposób, w jaki spędzają czas wolny, ulega zmianie. Działania, które kiedyś sprawiały im przyjemność, przestają cieszyć. Zamiast wyjść na dyskotekę lub na spacer z wędką, wybierają sen lub bezczynne oglądanie telewizji.
2. Izolacja od życia towarzyskiego
Depresja wywołuje uczucie złego samopoczucia bez wyraźnej przyczyny. Osoby chore często obwiniają się o swoje stany i nie chcą ranić innych swoim nastrojem. Z tego powodu unikają spotkań z bliskimi i znajomymi, nawet jeśli wcześniej sprawiały im one radość. Brak chęci do udawania, że wszystko jest w porządku, prowadzi do coraz większej izolacji.
3. Zaniedbywanie siebie i otoczenia
Depresja sprawia, że świat wydaje się pozbawiony sensu. Osoba chora może przestać dbać o swoje ciało i otoczenie. Codzienne obowiązki, takie jak sprzątanie, pranie czy gotowanie, stają się trudne lub niemożliwe do wykonania. Makijaż, prasowanie ubrań czy aktywność fizyczna bywają zaniedbywane, a dieta ogranicza się do minimum potrzebnego do przetrwania.
Jak pomóc bliskim z depresją?
Depresja to schorzenie powszechne na całym świecie – WHO szacuje, że zmaga się z nią około 100 milionów ludzi. Wciąż jednak jest to temat otoczony stygmatyzacją, co utrudnia chorym szukanie pomocy. Zauważając u kogoś niepokojące objawy, ważne jest, aby reagować z wyczuciem.
Najważniejsze jest rozpoczęcie rozmowy bez prób diagnozowania czy oceniania. Wyrażenie troski o zmiany w zachowaniu i aktywne słuchanie może pomóc choremu poczuć się zrozumianym i mniej samotnym. Należy unikać komentarzy typu „weź się w garść” czy „wyjdź na świeże powietrze”, które często potęgują poczucie winy i bezradności.
Myśli samobójcze – kiedy szukać pomocy?
Ważnym aspektem depresji są myśli samobójcze, które dotyczą nawet 60% chorych. Niestety, 15-25% osób z depresją kończy życie wskutek próby samobójczej. Osoba chorująca bez właściwego leczenia widzi świat w najciemniejszych barwach, dlatego jak najszybciej należy zgłosić się do lekarza.
W sytuacjach kryzysowych dostępne jest wsparcie telefoniczne:
- 800 70 2222 – Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym,
- 116 123 – Kryzysowy Telefon Zaufania dla dorosłych,
- 116 111 – Telefon Zaufania dla dzieci i młodzieży.